W przeszłości soki były zalecane przez lekarzy pediatrów ze względu na dużą w nich zawartość wit. C i jako dodatkowe źródło wody dla zdrowych niemowląt i małych dzieci. Czasami zalecano je także dzieciom z zaparciami. Soki owocowe są sprzedawane jako zdrowe, naturalne źródło witamin, ew. w niektórych przypadkach wapnia. Ponieważ soki smakują dobrze, dzieci łatwo je akceptują. Pomimo, że konsumpcja soku ma pewne korzyści, ma również potencjalne niekorzystne efekty. Wysoka zawartość cukru w soku przyczynia się do zwiększenia spożycia kalorii i ryzyka próchnicy zębów. Ponadto, brak białka i błonnika w soku może predysponować do niewłaściwego przyrostu masy ciała.
Obecnie, po raz pierwszy od 2001 roku, Amerykańska Akademia Pediatrii (światowy ekspert w dziedzinie zdrowia dzieci) wydała nowe zalecenie odnośnie soku owocowego. Podaje, że soki owocowe nie oferują dzieciom w wieku poniżej 1 roku życia żadnych korzyści żywieniowych i nie powinny być uwzględniane w ich diecie. Ponadto, świeże owoce są korzystniejsze dla starszych dzieci, ponieważ dostarczają błonnika pokarmowego i mniej cukru niż sok.
Oświadczenie „Soki owocowe dla niemowląt, dzieci i młodzieży: aktualne zalecenia” opublikowane w czerwcowym wydaniu „Pediatrics” dotyczy epidemii otyłości i obaw o zdrowie stomatologiczne, w oparciu o zgromadzone w ostatnich latach dowody.
„Rodzice mogą postrzegać sok owocowy jako zdrowy, ale nie jest on dobrym substytutem świeżych owoców i zawiera od nich więcej cukru i kalorii”, powiedział Melvin B. Heyman, (MD, FAAP), współautor oświadczenia. „Małe ilości soku są dobre dla starszych dzieci, ale są absolutnie niepotrzebne dla dzieci poniżej 1”.
Nowe zalecenia wskazują, że 100-procentowy świeży lub odtworzony sok owocowy może stanowić zdrową część diety dzieci powyżej 1 roku życia w ramach dobrze zbilansowanej diety. Konsumpcja powinna być jednak ograniczona w zależności od wieku dziecka.
Niemowlęta – zalecenia żywieniowe
Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP) zaleca, aby mleko matki było jedynym składnikiem odżywczym dla niemowląt do około 6 miesięcy. Dla matek, które nie mogą karmić piersią, lub które nie zdecydują się karmić piersią, przygotowane preparaty niemowląt można wykorzystać jako kompletne źródło odżywiania. Nie potrzeba dodatkowych składników odżywczych. Brak jest wskazań żywieniowych do dostarczania soków owocowych niemowlętom młodszym niż 6 miesięcy. Oferowanie soku przed wprowadzeniem do żywności stałych produktów żywnościowych może powodować ryzyko zastąpienia mleka ludzkiego lub mleka dla niemowląt w diecie, co może prowadzić do zmniejszenia spożycia białka, tłuszczu, witamin i minerałów, takich jak żelazo, wapń i cynk. Niedożywienie oraz niższy wzrost u dzieci były związane z nadmiernym spożyciem soku.
Optymalne jest całkowite uniknięcie podawania soku u niemowląt przed upływem 1 roku życia. Jeśli sok jest wskazany z powodów medycznych u niemowląt w wieku powyżej 6 miesięcy, zaleca się jego podawanie za pomocą filiżanki, a nie butelki, której użycie może przyczynić się do powstawanie próchnicy. Długotrwałe narażenie zębów na cukry w soku jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do próchnicy zębów. Zalecenia AAP i Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej wskazują, że soki powinny być oferowane dzieciom w małych kubeczkach, a nie butelce, a niemowlęta nie powinny być usypiane z butelką w ustach. Praktyka pozwalająca dzieciom nosić butelkę, łatwo transportowalny kubek, otwarty kubek lub pudełko soku przez cały dzień prowadzi do nadmiernego narażenia zębów na węglowodany, co sprzyja rozwojowi próchnicy zębów.
Niemowlęta mogą być zachęcane do spożywania całych owoców, które są rozgniecione (tłuczone) lub puree. Po upływie 1 roku życia sok owocowy może być używany jako część posiłku lub przekąski. Nie powinien być popijany przez cały dzień lub używany jako środek do złagodzenia zdenerwowania u dziecka. Ponieważ niemowlęta spożywają do 1600 kcal dziennie, pół szklanki soku stanowiłoby aż połowę zalecanej dziennej porcji owoców, znacznie więcej niż wystarczająco.
Również w leczeniu u dzieci ostrego zapalenia jelit i żołądka nie zaleca się podawania soków. Zaleca się stosowanie wyłącznie doustnych roztworów elektrolitów w celu nawadniania niemowląt i małych dzieci oraz kontynuowania normalnej diety przez cały epizod choroby. Badania pokazują, że wielu lekarzy nie zaleca prawidłowych metod postępowania w przypadku biegunki. Wysoka zawartość węglowodanów w soku (11-16 g%), w porównaniu do roztworów elektrolitów (2,5-3 g%), może przyczynić się do przekroczenia zdolność jelit do wchłaniania węglowodanów, powodując złe wchłanianie. Złe wchłanianie węglowodanów powoduje biegunki osmotyczne, zwiększając jej nasilenie. Sok owocowy ma niewielkie ilości elektrolitów. Stężenie sodu wynosi od 1 do 3 mEq / l. Stężenie sodu w stolcu u dzieci z ostrymi biegunkami wynosi od 20 do 40 mEq / L. Roztwory elektrolitów doustnych zawierają od 40 do 45 mEq sodu / l. Jako zamiennik utraty płynów, sok może predysponować u niemowląt do rozwoju hiponatremii.
Istnieją obawy, że niemowlęta spożywające sok pomarańczowy miały większe prawdopodobieństwo wystąpienia alergii na pomarańcze. Rozwój wysypki skórnej u niektórych niemowląt po spożyciu świeżo wyciśniętego soku cytrusowego najprawdopodobniej przypisuje się chemicznym działaniom drażniącym. Biegunka i inne objawy żołądkowo-jelitowe obserwowane u niektórych niemowląt były najprawdopodobniej związane z wchłanianiem węglowodanów. Chociaż alergie na owoce mogą rozwinąć się wcześnie, są one rzadkie.
Zalecenia dotyczące podaży soku starszym dzieciom :
- Spożycie soku powinno wynosić co najwyżej pół kubka dziennie dla niemowląt w wieku 1-3 lat.
- Dla dzieci w wieku 4-6 lat soki owocowe powinny być ograniczone do 3/4 kubka dziennie.
- Dla dzieci w wieku 7-18 lat, spożycie soku powinno być ograniczone do 1 kubka dziennie.
Źródła:
- Radio Zet, Soki owocowe mogą szkodzić dzieciom? Nowe zalecenia pediatrów z USA
- AAP, American Academy of Pediatrics Recommends No Fruit Juice For Children Under 1 Year
- Fruit Juice in Infants, Children, and Adolescents: Current Recommendations